VĂN BẢN

MÙA XUÂN NHO NHỎ

TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÔ HIỆU-LÊ CHÂN-HẢI PHÒNG

TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI

NHÓM NGỮ VĂN

(Thanh Hải)

- Là nhà thơ cách mạng, có công xây dựng nền Văn

học cách mạng miền Nam từ những ngày đầu.

- Thanh Hải (1930-1980), tên thật là Phạm Bá Ngoãn,

quê Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.

1. Tác giả:

- Thơ ông trong sáng, giàu hình ảnh, nhạc điệu, cảm

xúc thiết tha, chân thành, đằm thắm và lắng đọng.

- Tác phẩm: Tập thơ “Người đồng chí trung kiên”,

“Huế mùa xuân”, “Dấu võng Trường Sơn”…

I. TÌM HIỂU CHUNG

- C¸c t¸c phÈm chÝnh:

+) Nh÷ng ®ång chÝ

tr

ung kiªn (1962).

+) HuÕ mïa xu©n -2

tËp (1970-1975).

+) DÊu vâng tr êng

s¬n (1977).

+) M a xu©n ®Êt

nµy (1982).

+) Th¬ Thanh H¶i

(1982).

Quê: Phong Điền- Thừa

Thiên Huế

Nguyễn Bá Ngoãn

(1930-1980)

Nguyễn Bá Ngoãn

(1930-1980)

I. TÌM HIỂU CHUNG

*. Đọc

2 . Tác phẩm

Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng.

Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy quanh lưng

Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ

Tất cả như hối hả

Tất cả như xôn xao

Ðất nước bốn nghìn năm

Vất vả và gian lao

Ðất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước.

Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa

Ta nhập vào hoà ca

Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân ta xin hát

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm mình

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế...

2 . Tác phẩm

Hoàn cảnh sáng

tác:

... T«i lu«n cã c¸i ¸m ¶nh cña mét ng

ư

êi ®au bÖnh hiÓm

nghÌo, r»ng kh«ng biÕt m×nh sÏ n»m xuèng vµo lóc nµo, n»m

xuèng ®Ó råi kh«ng dËy ®

ư

îc n÷a. Lóc ®ã ®Ó l¹i bao nhiªu

chuyÖn dë dang, trong ®ã cã nh÷ng t¸c phÈm... Khi cã ®iÒu

kiÖn, ng

ừ

êi c¶m thÊy tho¶i m¸i ®«i chót lµ t«i liÒn ngåi vµo

bµn. T«i tù nhñ: Ph¶i sèng nh÷ng ngµy th¸ng cuèi cã Ých ®Ó

khi mÊt ®i m×nh vÉn cã thÓ lµm viÖc ®Õn giê chãt.

Sáng tác

tháng 11

năm 1980

Đất nước

còn nhiều

khó khăn

Nhà thơ

đang nằm

trên giường

bệnh

Mạch cảm xúc

Vẻ đẹp

mùa xuân

thiên nhiên

Mùa xuân

đất nước

Suy ngẫm

và ước

nguyện

Câu hát ngợi

ca quê hương,

đất nước

2. Tác phẩm

* Hoàn cảnh sáng tác: 11/1980, khi Thanh Hải đang nằm trên

giường bệnh, không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời.

* Thể thơ: 5 chữ

Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng.

* Hình ảnh:

* Âm thanh:

Bức tranh thiên nhiên mùa xuân khoáng

đạt, nên thơ, căng tràn sức sống, ấm áp

tình người.

- Bình dị, đặc trưng của mùa xuân

- Đảo ngữ

Ngỡ ngàng,

ngạc nhiên

- Trong trẻo, tươi vui, rộn rã

- Nhân hóa,

Trìu mến,

thân thương

Say mê, ngây ngất;

trân trọng nâng niu

ẩn dụ.

1. Cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên

Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy trên lưng

Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ

người nông dân

lao động sản xuất

Hình ảnh con người

Hai lực lượng tiêu biểu, hai nhiệm vụ quan trọng nhất

người

cầm súng

người

ra đồng

Hoán dụ

người chiến sĩ

bảo vệ quê hương.

Lộc

Lá ngụy

trang, lá

mạ non

Thành

quả trong

chiến

đấu, lao

động

2. Cảm xúc về mùa xuân đất nước

- Nghệ thuật: Điệp ngữ, so sánh, từ láy tạo nhịp điệu thơ tươi vui, rộn rã.

Tất cả như hối hả

Tất cả như xôn xao…

Tinh thần

Phấn chấn, hồ hởi

Khẩn trương, hăng say

Khí thế

Con người

Đất nước

Niềm tin yêu, hi vọng, tự hào

Trong quá khứ

Trong hiện tại và

tương lai

N

h

â

n

h

ó

a

Đất nước bốn ngàn năm

Vất vả và gian lao

Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước.

S

o

s

á

n

h

Vất vả,

gian lao

Đẹp đẽ,

mạnh mẽ,

trường

tồn

con chim hót

một nốt trầm

một cành hoa

Điệp ngữ

tha thiết, mãnh liệt,

cháy bỏng

Khao khát hòa

nhập, cống hiến

Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa

Ta nhập vào hòa ca

Một nốt trầm xao xuyến.

Ta làm

Ta

3. Suy ngẫm và ước nguyện chân thành của tác giả

Đại từ ‘Tôi”

khổ trên-

thay bằng

“Ta”

Ước nguyện

cống hiến

Ẩn dụ

Mùa xuân nho nhỏ

Nhỏ bé, khiêm nhường

Lặng lẽ , dâng

Âm thầm,

tự nguyện

Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc.

Điệp ngữ: dù là

Liệt kê, hoán dụ: tuổi hai

mươi, khi tóc bạc

Suốt cả cuộc đời

4. Khổ 6: Lời ngợi ca quê hương, đất nước

1. Tình cảm của nhà thơ và hình

ảnh quê hương xứ Huế được thể

hiện qua các chi tiết nào?

Mùa xuân ta xin hát

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm mình

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế...

2. Nêu các BPNT được dùng trong

khổ thơ cuối và cho biết tác dụng

Mùa xuân – ta xin hát

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm mình

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế.

- Âm hưởng dân ca Huế ngọt ngào, tha thiết.

bình

tình

mình

Tinh thần lạc quan, yêu đời, yêu quê hương, đất nước sâu nặng.

GHI NHỚ

- Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng tha thiết yêu

mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước

nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất

nước, góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa

xuân lớn của dân tộc.

- Bài thơ được làm theo thể thơ năm tiếng, có nhạc điệu

trong sáng, tha thiết, gần gũi với dân ca, nhiều hình ảnh

đẹp, giản dị, gợi cảm, những so sánh và ẩn dụ sáng tạo.

IV. LUYỆN TẬP

Bài 1: Viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về khổ thơ:

Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc

(Trích Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải,

Ngữ văn 9 tập II, trang 56)

YÊU CẦU CỤ THỂ

Hình

thức:

Đoạn văn

Phương

thức biểu

đạt:

Nghị luận

Nội dung:

Cảm nhận

khổ thơ (Lẽ

sống cống

hiến của

Thanh Hải)

Phạm vi:

Khổ thơ thứ

năm bài

Mùa xuân

nho nhỏ

Gợi ý:

1. Yêu cầu về hình thức: Đúng hình thức đoạn văn,, diễn

đạt mạch lạc, ngôn ngữ trong sáng, không mắc lỗi chính

tả…

2. Yêu cầu về nội dung:

YÊU CẦU CỤ THỂ

Hình

thức:

Đoạn văn

Phương

thức biểu

đạt:

Nghị luận

Nội dung:

Lẽ sống

cống hiến

của Thanh

Hải

Phạm vi:

Khổ thơ thứ

năm bài

Mùa xuân

nho nhỏ

ĐOẠN VĂN

- Giới thiệu thông tin về tác giả, tác phẩm

- Giới thiệu khổ thơ

- Nêu vấn đề nghị luận: Lẽ sống cống hiến

của nhà thơ Thanh Hải.

Dẫn dắt và nêu

vấn đề nghị luận

ĐOẠN VĂN

Dẫn dắt và nên

vấn đề nghị luận

Cảm nhận về lẽ sống

cống hiến giản dị, khiêm nhường

mà cao đẹp của tác giả.

* Nghệ thuật: hình ảnh ẩn dụ,

nghệ thuật đảo ngữ, sử dụng tính

từ, động từ.

* Nội dung:

Biết lặng lẽ dâng

đời, biết sống vì mọi người là một

lẽ sống đẹp, đáng trân quý.

ĐOẠN VĂN

Dẫn dắt và nên

vấn đề nghị luận

Cảm nhận về lẽ sống cống hiến bền bỉ,

trọn vẹn của nhà thơ.

* Nghệ thuật: Điệp ngữ,

hoán dụ, liệt kê.

*

Nội

dung:

Khát

vọng

cống

hiến

trọn

vẹn,

hết

mình.

Cảm nhận về lẽ sống

cống hiến giản dị, khiêm nhường

mà cao đẹp của tác giả.

ĐOẠN VĂN

Liên hệ, mở rộng (các tác phẩm văn học,

thực tế đời sống và bản thân).

Dẫn dắt và nên

vấn đề nghị luận

Cảm nhận về lẽ sống cống hiến bền bỉ,

trọn vẹn của nhà thơ.

Cảm nhận về lẽ sống cống hiến

giản dị, khiêm nhường

mà cao đẹp của tác giả.

Gợi ý:

* Mở đoạn: Giới thiệu tác phẩm, vị trí của đoạn thơ.

* Thân đoạn: Cảm nhận về khổ thơ:

- Ước nguyện cống hiến lớn lao nhưng hiện lên rất nhỏ bé, khiêm nhường qua

hình ảnh ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”…

- Ước nguyện cống hiến tự nguyện, suốt cuộc đời, âm thầm, không ồn ào, phô

trương…thể hiện qua cách sử dụng từ ngữ và các biện pháp tu từ…

- Ước nguyện cống hiến đã trở thành lẽ sống đẹp, tích cực, tiến bộ, giàu giá trị

nhân văn…

- Liên hệ thực tế:…

* Kết đoạn: Khẳng định ý nghĩa của đoạn thơ, liên hệ bản thân (nhận thức và

hành động).

HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

1.

Vẽ lại sơ đồ tư duy hệ thống kiến thức bài học.

2.

Viết bài văn cảm nhận về một khổ thơ mà em thích nhất.

3.

Chuẩn bị bài mới: “Viếng lăng Bác”.

- Tìm hiểu về tác giả Viễn Phương, tác phẩm “Viếng lăng

Bác”.

- Trả lời các câu hỏi phần đọc hiểu trong sách giáo khoa.